Arı Anatomisi

1. BAŞ:   Başta gözler, ağız parçaları ve antenler bulunur.

Gözler: Bir çift bileşik,üç adet basit göz

Antenler: Bir çifttir.

Ağız Parçaları: Yalayıcı-emici ağız yapısı

Üst dudak (labrum), Üst çene (mandibula), Alt çene (maxilla), Alt dudak (labium)

2. GÖĞÜS: İki çift kanat, Üç çift bacak

3. KARIN (ABDOMEN): İç organlar, Balmumu bezleri, İğne

Arının Kovan Hiyerarşisi

Ana arı yönetir.

Erkek arı sadece çiftleşmeye yarar.

İşçi arılar ise kovanın bütün hizmetlerini yaparlar.

Arılar koloni hayatı sürdürürler.

Arılar yalnız başına yaşayamazlar.

İşini aksatan ana arı olsa dahi koloni onu değiştirir.

Mutlaka döllü ve hazır ana kullan .

Her zaman genç anayla çalış.

İşçi Arılar

Koloninin en çalışkan ve kalabalık bireyleridirler.

Döllü yumurtalardan 21 günlük bir gelişme döneminden sonra meydana gelirler.

Koloni içindeki sayıları kışın 10.000-15.000 kadarken yaz aylarında koloninin en güçlü olduğu dönemde sayıları 60.000-100.000’e kadar çıkabilmektedir.

Ömürleri ilkbahar ve yaz aylarında 35-40 gün iken kışın 5-6 ay yaşayabilmektedirler.

Larva döneminin ilk 3 günü arı sütü, ikinci gününde bal ve çiçek tozlarıyla beslenirler.

Yumurtlama dışındaki tüm işleri işçi arılar yaparlar.

Kraliçe arının yumurtaları bırakmasından 3 gün kadar sonra kurt şeklindeki arı larvaları ortaya çıkar.

Arı larvaları, 6 gün içinde ilk ağırlıklarının 1500 katına ulaşır ve neredeyse bulundukları hücrelere sığmaz olurlar.

Bu noktadan sonra büyüme durur ve pupa aşaması başlar.

Kuluçka süresini (21) gün tamamlayıp petek gözünden çıkan işçi arılar, petek gözünden ve döllü yumurtalardan ayrılır ayrılmaz, hayatlarının ilk 3 günlük dönemlerinde kendini temizler, besleyici arılardan yiyecek alarak beslenir, yavru gözlerini temizler ve yavrulu gözler üzerinde dolaşarak kuluçka sahasında gerekli sıcaklığın oluşmasını sağlarlar.

Yaşları 3-6  gün arasında olan arılar, petek gözlerinden aldıkları çiçek tozu ve bal ile hazırladıkları karışımla yaşlı larvaları beslerler.

Beşinci günden itibaren artık işçi arıların yavru gıdası salgı bezleri gelişmiştir ve bezlerden genç larvalara ve ana arıya verilecek olan arı sütü salgılamaya başlarlar.

5. günden 15. güne kadar olan dönemde yavru gıdası üretirler ve genç larvaları beslerler.

Kuluçkalıktan çıkan işçi arılar yukarıda açıklanan işlevlerinin dışında, bir haftalık dönemden sonra, kovandaki bakıcı arıların sayıca yeterli olup olmamasına da bağlı olarak çevreyi tanıma uçuşuna çıkmaya başlarlar.

Her defasında kovandan biraz daha uzaklaşarak uçuş eğitimi ve kovan çevresinde uyum çalışmaları yaparlar.

Onikinci günden itibaren işçi arılarda bal mumu salgısı yapan mum bezleri olgunlaşır.

Yani 13. günden itibaren işçi arılar karın halkalarının alt yüzeyindeki mum salgı bezlerinden bal mumu üretirler ve petek örerler.

Mum salgılama ve petek örme işleri 12.-18. günler arasında devam eder. 

Ayrıca bu dönemdeki işçi arılar kovan temizliği ile de uğraşırlar.

Hayatlarının 18 günlük dönemlerinde işçi arılar kovan uçuş deliğinde ve uçuş tahtası üzerinde nöbet tutarak kovan bekçiliği yaparlar, koloniyi yabancı arılara ve yaklaşan her türlü tehlikeye karşı korurlar.

Yirminci gününü tamamlayıp 21. günlük olan işçi arılar artık bütün deneyimlerini kazanmış ve kovanına gıda taşıma yeteneğine ulaşmışlardır.

Açıklanan bu 3 haftalık kovan içi hizmetlerinden sonra ömürlerinin geri kalan kısmında kovan dışında ve arazide çalışarak kovana nektar, polen, propolis ve su taşırlar.

Erkek Arılar

Döllenmemiş yumurtadan meydana gelirler.

Tek görevleri ana arıyla çiftleşmektir.

Kovan içindeki sayıları en yoğun dönemde 500-2000 kadardır.

Nektar akımı azaldığında ve kış yaklaştığında sayıları iyice azalır.

Dölsüz yumurtalardan   24   günde   çıkarlar.

Görevleri   sadece  ana  arıyı döllemektir.

3 gün yumurta, 6 gün larva ve 15 gün de pup dönemi vardır.

Larva döneminin ilk 3 gününde arı sütü, ikinci 3 gününde de çiçek tozu ve bal karışımı ile beslenirler.

Gözden çıktıktan 10 gün sonra cinsel olgunluğa ulaşırlar.

Ortalama ömürleri 30 gündür.

Ömürlerini işçi arılar tayin eder.

Oğul döneminde kovanda kalmalarına müsaade edilir.

Ancak diğer dönemlerde işçi arılar tarafından öldürülürler.

Ana Arı

İki görevi vardır.

1 ) Kovanın düzeninden sorumludur.

2) Ömrü boyunca yumurtlar.

Her kolonide normal koşullar altında bir ana arı vardır.

Vücut yapısı ince ve uzun, rengi diğer bireylere göre daha açık, canlı ve parlaktır.

Ana arıların tek görevi yumurtlamak ve salgıladığı feromanlarla kovan içinde birliği ve düzeni sağlamaktır.

Bunlar haricinde hiçbir iş yapmadığı gibi bakım ve beslemesi de işçi arılar tarafından yapılır.

Ömürleri 4-5 yıl ve 7 yıla kadar çıkabilir, ancak ekonomik ömürleri en fazla iki yıldır.

Bu nedenle her yıl en geç iki yılda bir koloninin ana arısı değiştirilmelidir

Ana arılar döllü yumurtalardan meydana gelirler.

Yumurtlanan döllü yumurta larva aşamasının 6 günü boyunca yoğun arı sütüyle beslenir ve gelişimini 16 günde tamamlayarak ergin bir ana arı halini alır.

Ana arı gözden çıktıktan sonra 6-8 gün sonra güneşli, rüzgarsız ve sıcak bir günde çiftleşme uçuşuna çıkar.

8-10 erkek arıyla çiftleşir.

Eğer çıktığı çiftleşme uçuşunda yeter sayıda erkek arıyla çiftleşemezse ya da yeter miktarda semen depolayamazsa tekrar çiftleşme uçuşuna çıkar.

Çiftleşmesini tamamlayan ana arı kovana döner ve 2-3 gün sonra yumurtlamaya başlar.

Kovan içi koşulların iyi olması durumunda kaliteli bir ana arı günde 1.500-3.000 yumurta yumurtlayabilir.
   
Ana arı da abdomeninin son kısmında bir iğneye ve buna bağlı bir zehir kesesine sahiptir.

Ana arı iğnesini kovandaki rakip ana arılara ve ana arı memelerine karşı kullanır.

İşçi arılar gibi iğnesi kopmadığından iğnesini kullanan ana arı ölmez.

Arı ailesinin kuluçka dönemleri

Arı Ailesi

1- Ana Arı

2- Erkek Arı

3- İşçi Arılar

Yerli Irkımız ( Anadolu Arısı )

Özellikleri

Genellikle esmer renkte sakin, kışlama yetenekleri iyi, çalışkan ve dayanıklı arılardır.

Yağmacılık eğilimleri fazla  değildir.

Yön belirleme bakımından üstün performans  gösterirler.

Kuluçka sezonu dışında yavru yetiştirme aktiviteleri çok düşüktür ancak döl verimi ve yavru yetiştirme aktiviteleri üstün bir ırktır.

Az miktarda bal tüketir bu nedenle kıt koşullarda dahi bal biriktirebilir.

Fazla propolis taşırlar.

Karpat Arı Irkı

Özellikleri

Karpat Arısının anavatanı Karpat Dağları (Ukrayna’nın batısı)

Renk gridir.

Genellikle beyaz gömeç yaparlar.

Uysaldır.

Kışa dayanma yeteneği yüksektir.

Oğul verme eğilimi düşüktür.

Dil uzunluğu 6.3 - 7.0 mm

Hint Arı Irkı ( a.indica-cerena)

Özellikleri

Genellikle dağlık bölgelerde yaşarlar.

Ağaç kovuklarında ve duvar oyuklarında konaklayıp gömeç yapmaktan hoşlanırlar.

Bu arılar sakin ve iyi huyludurlar, hiç duman vermeden idare edilebilirler.

Çok fazla oğul verirler. 

Göç etme adetleri vardır.

Çalışkan ve verimli bir ırk olarak kabul edilmezler.

Küçük Tip Arı Irkı (Apis florea)

Özellikleri

Sıcak iklimli alçak ovalarda yaşamaktadırlar.

Küçük tip Hint arılarıdır.

Çalılar ve ağaçların küçük dalları üzerinde tek gömeç yaparlar.

İyi huylu arılardır.

Fakat bal verimleri çok azdır.

Dev Arı Irkı (Apis dorsata)

Özellikleri

Çok iri bir arı türüdür. 

Alçak bölgelerde yaşamaktadır.

Bu arı ırkı çok çalışkandır.

Oldukça vahşi ve tehlikelidirler göç etme adetleri vardır.

Hindistan Arı Irkları

a) Dev Arı (Apis dorsata)

b) Küçük Tip Arı (Apis florea)

c) Hint Arısı (Apis indica)

Mısır Arı Irkı

Özelikleri

Açık arazi arıcılığına uygun değildir.

Melezleme çalışmalarında kullanılmıştır.

Kıbrıs Arı Irkı

Özellikleri

Bal verimi iyi olmasına rağmen sinirliliği ve hırçınlığı fazla ve idaresi güç olan bir arı ırkıdır.

Bu yüzden fazla yayılma alanı bulamamıştır.

Sarı renklidir. İtalyan arısına benzer fakat daha küçük daha koyu sarıdır.

En tipik özellikleri aşırı hırçın ve sokucu olmalarıdır.

İtalyan Arı Irkı

Özellikleri

Kökeni İtalya’nın Sicilya adasıdır.

Kışları uzun süren, ılıman ve nemli geçen, nektar akımının iyi olduğu ve yazları kurak geçtiği yerlerde çok iyi sonuç vermektedir.

İnce bir karın ve nispeten uzun bir dile sahip olup dil uzunluğu 6,3-6,6 mm’dir.

Karın kitin rengi parlak olup sarı benekli bantlar bulunur.

Kılları da sarımsı renkte olup bu durum erkek arılarda daha belirgindir.

Genellikle uysaldırlar.

Çoğalma yetenekleri yüksek olup, özellikle güçlü aileler ilkbahar başlarından sonbahara kadar çoğalmalarını sürdürürler.

Oğul verme eğilimleri zayıftır. Güçlü koloniler halinde kışa girerler ve kışın fazla bal tüketirler.

Hızlı petek örme yeteneğine sahiptirler.

Az propolis taşırlar fakat yağmacılık ve kovanlarını şaşırma eğilimleri diğer ırklara göre fazladır.

Sarı Arı Irkları

a) İtalyan arı ırkı (Apis mellifera ligustica) 

b) Kıbrıs arı ırkı (Apis mellifera cypria)

c) Mısır arı ırkı

Karniol Arı Irkı

Özellikleri

Avusturya Alplerinin güney kıyıları ve Tuna boylarında yayılma gösterirler.

İsmini Yugoslavya’nın Karniol şehrinden alır. En sakin arı ırkıdır.

Kitin rengi siyahtır ve genellikle 2. ve 3. abdomen segmentleri üzerinde kahverengi noktalar veya çizgiler bulunur.

Ana arı işçi arılardan daha  koyu renklidir. Kısa ve sık kıl örtüsüne sahiptir.

Esmer gri kılları nedeniyle esmer görünen bu arılar ince yapılıdır.

6,4-6,8 mm dil uzunluğuna sahiptir.

İlkbahar gelişimleri çok hızlıdır, kışa küçük koloniler halinde girdiklerinden kış süresince az yiyecek stokuna ihtiyaç duyarlar.

Oğul verme eğilimleri yüksektir. Kovanlarını çok az şaşırırlar.

Yağmacılığa eğilimleri düşüktür ve çok az propolis toplarlar.

Yaşama gücü ve çevre koşullarındaki varyasyona uyma yeteneği yüksektir.

Özellikle erken nektar akımından yararlanma bakımından çok uygun bir arı ırkıdır.

Kafkas Arı Irkı

Özellikleri

Ana vatanı Kafkasya’nın yüksek vadileri olarak bilinir.

Bu ırkın dağ ve ova tipi olmak üzere iki çeşidi vardır.

Biçim, büyüklük ve kıl örtüsü bakımından Karniol ırkına benzerler.

Koyu kitin rengine sahiptir.

Kıl örtüsü Karniol ırkına göre daha açık gridir.

En uzun dilli arı ırkı olup dil uzunluğu 7,2 mm’ye kadar çıkabilmektedir.

Bu nedenle derin tüplü çiçeklerden daha iyi yararlanırlar.

Çok iyi nektar toplayıcısıdır. Bal verimleri yüksektir.

Nektar akımı başlar başlamaz yavru üretimini kesip nektar toplamaya başlarlar.

Kış için de fazla bal depo ederler.

Kafkas ırkı arı iyi yavru yetiştirir ve güçlü koloniler oluştururlar.

Oğul verme eğilimi zayıftır, uysaldır ve çok fazla propolis kullanırlar.

Yağmacılık ve kovanlarını şaşırma eğilimleri yüksektir. 

Esmer Arı Irkları

a) Kafkas arı ırkı (Apis mellifera caucasica)

b) Korniol arı ırkı (Apis mellifera carnica)